Φεβρουάριος 2024

Έρωτας σε ζεύγος χρυσών σκουλαρικιών

Σκουλαρίκια

Μια από τις πολλές απεικονίσεις του Έρωτα σε αρχαία αντικείμενα από τις συλλογές του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης παρουσιάζεται στο ζεύγος χρυσών σκουλαρικιών (ενωτίων) με αριθμό ευρετηρίου ΜΘ 22556.

Το κάθε σκουλαρίκι αποτελείται από τρία βασικά στελέχη: τον γάντζο ανάρτησης στο αυτί, τον κεντρικό δίσκο, περίτεχνα διακοσμημένο με ρόδακα και σπείρες, και τη χυτή μορφή ενός γυμνού ιπτάμενου φτερωτού Έρωτα, που προσκολλάται στο κάτω άκρο του δίσκου μέσω δύο κρίκων. 

Και στα δύο σκουλαρίκια ο θεός Έρωτας εικονίζεται σε μικρή ηλικία, με παιδική σωματική διάπλαση. Οι Ερωτιδείς αποδίδονται με τα χέρια τους ανοιχτά και τα πόδια τους σε έντονο βηματισμό με ελαφρά λυγισμένο το ένα άκρο, σε κίνηση, ωστόσο, αντιθετική δίνοντας την αίσθηση πως το ένα σκουλαρίκι είναι η κατοπτρική εικόνα του άλλου. Από τους πήχεις των χεριών των Ερωτιδέων τυλίγεται ένα ιμάτιο που καλύπτει τμήμα του πίσω μέρους του σώματος. Οι μορφές των Ερωτιδέων είναι χυτές σε μήτρα, ενώ τα φτερά είναι συγκολημμένα στη ράχη και έχουν κατασκευαστεί από ξεχωριστό φύλο χρυσού. Κάποιες λεπτομέρειες τονίζονται με εγχαράξεις, όπως το πτίλωμα (πούπουλα) στην μπροστινή επιφάνεια των φτερών.

Στα κοσμήματα συναντάμε συχνά διακοσμητικά θέματα που σχετίζονται με τον κόσμο της γυναίκας, όπως ο προσωποποιημένος θεός Έρωτας που συνδέεται στενά με την Αφροδίτη και, κατ’ επέκταση, με την ομορφιά, τον έρωτα και τη γονιμότητα.

Τα κοσμήματα στόλιζαν τη γυναίκα στη ζωή αλλά τη συνόδευαν και στον Κάτω Κόσμο, όπως αποδεικνύεται στην περίπτωση του συγκεκριμένου ζεύγους που βρέθηκε σε κιβωτιόσχημο γυναικείο τάφο (τάφος 15) στο οργανωμένο νεκροταφείο της αρχαίας Λητής. Άλλωστε, στην απεικόνιση του θεού Έρωτα αποδίδεται πολλαπλός συμβολισμός, συνδεόμενος με τις διαφορετικές και συχνά αντιφατικές εκδοχές του χαρακτήρα του, άλλοτε ως δημιουργού της ζωής άλλοτε ως εξάγγελου του θανάτου κ.ο.κ.      

Χρονολογείται στις αρχές 3ου αι. π.Χ.

Μπορείτε να δείτε το αντικείμενο στη μόνιμη έκθεση Ο Χρυσός των Μακεδόνων, στην προθήκη 57.