Μιλιοδείκτης με τη μορφή κίονα από γκριζοπράσινο μάρμαρο, ύψους 1,31 μ.

Στη μία όψη του διασώζει σε άριστη κατάσταση προσεγμένη εγχάρακτη επιγραφή στο λατινικό και στο ελληνικό αλφάβητο, με όμοιο περιεχόμενο. Το ελληνικό κείμενο έχει ως εξής:

Γνάιος Εγνάτιος Γαΐου/Ανθύπατος Ρωμαίων/ΣΞ

Το εύρημα εντοπίστηκε κατά την εκσκαφή για την ανέγερση της σημερινής Ελληνικής Βιομηχανίας Οχημάτων στην Βιομηχανική Περιοχή της Σίνδου, κάτω από ποτάμιες προσχώσεις βάθους 7 μέτρων. Τα γράμματα ΣΞ εκφράζουν στο αρχαίο ελληνικό σύστημα αρίθμησης τον αριθμό 260. Αυτό το στοιχείο, καθώς και το όνομα του Γ. Εγνάτιου, οδήγησαν στην ταύτιση του μνημείου ως μιλιοδείκτη της ρωμαϊκής Εγνατίας Οδού και στην αναγνώριση ότι η Οδός οφείλει την ονομασία της στον Ρωμαίο ανθύπατο της Επαρχίας της Μακεδονίας, ο οποίος επέβλεψε την κατασκευή της πριν το 120 π.Χ., οπότε την αναφέρει ο ιστορικός Πολύβιος. Η Εγνατία ξεκινούσε από το Δυρράχιο ή -εναλλακτικά- από την Απολλωνία, στην ανατολική ακτή της Αδριατικής και διερχόταν από το σημερινό Ελμπασάν, τη Λυχνιδό (σημ. Αχρίδα), την Ηράκλεια Λυγκηστική (σημ. Μοναστήρι), την Έδεσσα και την Πέλλα. Μέχρι τη Θεσσαλονίκη είχε μήκος 267 ρωμαϊκά μίλια. Καθώς ανά ένα μίλι είχε τοποθετηθεί ένας μιλιοδείκτης, το μνημείο που εξετάζουμε θα είχε στηθεί στην κατεύθυνση προς τη Θεσσαλονίκη, επτά μίλια πριν τα τείχη της πόλης, μια απόσταση που ταιριάζει με ακρίβεια στη θέση εύρεσής του. Ως οδός με χρήση πρωτίστως στρατιωτική, η Εγνατία Οδός δεν εισερχόταν στην πόλη, αλλά έστρεφε προς τα βόρεια και συνέχιζε προς τις λίμνες Κορώνεια και Βόλβη. Κατόπιν διερχόταν από την Αμφίπολη, τους Φιλίππους και τη Νεάπολη (σημ. Καβάλα), εγκατέλειπε την Επαρχία της Μακεδονίας και συναντούσε κατά σειρά την Τόπειρο, την Μαξιμιανούπολη, την Σάλη και την Τραϊανούπολη, πριν να καταλήξει στα Κύψελα του Έβρου.

Η Εγνατία Οδός αργότερα επεκτάθηκε ως την πόλη του Βυζαντίου και αποτέλεσε το σημαντικότερο οδικό άξονα που συνέδεε τη Ρώμη με την Ανατολή. Το πλακόστρωτο οδόστρωμά της έχει διασωθεί σε ορισμένα σημεία, ενώ έχουν εντοπιστεί ή ανασκαφεί και μερικοί από τους πολυάριθμους σταθμούς ανάπαυσης και ανεφοδιασμού που είχαν ιδρυθεί κατά μήκος της. Η μελετημένη χάραξη και η στιβαρή κατασκευή της οδήγησαν στην συνεχή χρήση της για τη διακίνηση ανθρώπων, προϊόντων και ιδεών, μέχρι την κατασκευή των νέων οδικών αξόνων κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο αρχαιολογικών χώρων και μουσείων γύρω από την Εγνατία Οδό στην περιοχή της Μακεδονίας, ενώ εξετάζονται και τρόποι αναβίωσης της Οδού ως πεζοπορικής διαδρομής, πολιτιστικού και φυσιολατρικού ενδιαφέροντος, ακολουθώντας τις νέες τάσεις της βιομηχανίας ελευθέρου χρόνου.

Μπορείτε να δείτε το έκθεμα στην μόνιμη έκθεση: Η Μακεδονία από τον 7ο αι. π.Χ. ως την ύστερη αρχαιότητα.