To συγκεκριμένο νόμισμα αποτελεί σχετικά πρόσφατο απόκτημα του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης. Για πολλά χρόνια βρισκόταν νομίμως στην κατοχή και κυριότητα ενός πολίτη/συλλέκτη. Όταν ο τελευταίος ζήτησε −όπως προβλέπει ο νόμος− να του χορηγηθεί άδεια εξαγωγής του νομίσματος από τη χώρα, με προορισμό τις ΗΠΑ και σκοπό τη δημοπράτησή του, το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού προέβη στην αγορά του, εκτιμώντας πως πρόκειται για ένα νόμισμα ιδιαίτερης αρχαιολογικής αξίας που, επιπλέον, διατηρείται σε άριστη κατάσταση.
Χρονολογείται στο 297-281 π.Χ. και κόπηκε στο νομισματοκοπείο της Λαμψάκου, μιας πόλης στις ακτές του Ελλήσποντου, στη βόρεια Τρωάδα.
Στον εμπροσθότυπο, μέσα σε στικτό κύκλο που διατηρείται ελάχιστα, απεικονίζεται κεφαλή του Αλεξάνδρου Γ’ σε προφίλ προς τα δεξιά, με βασιλικό διάδημα και κέρατα κριού, θεοποιημένου δηλαδή ως Άμμωνα-Δία. Στον οπισθότυπο απεικονίζεται η θεά Αθηνά ένθρονη, με το αριστερό της χέρι να ακουμπά στην ασπίδα της και στο δεξί να κρατά Νίκη. Επιγραφή ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΛΥΣΙΜΑΧΟΥ. Στα αριστερά, ερμαϊκή στήλη και κάτω από τη Νίκη, μονογράφημα.
Ο Λυσίμαχος ήταν σωματοφύλακας και ένας από τους διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το 306 π.Χ. αυτοανακηρύχθηκε βασιλιάς της Θράκης και κατάφερε να επεκτείνει το βασίλειο του στη Μακεδονία και σε τμήμα της Μικράς Ασίας. Το 297/296 π.Χ. εισήγαγε ένα νέο νόμισμα, τους λεγόμενους «λυσιμάχους», με απεικόνιση της κεφαλής του θεοποιημένου Αλεξάνδρου στον εμπροσθότυπο και της Αθηνάς Νικηφόρου στον οπισθότυπο. Τα νομίσματα αυτά κόπηκαν σε αρκετές πόλεις της επικράτειάς του: η Λάμψακος, όπου κόπηκε το συγκεκριμένο, ήταν το μεγαλύτερο νομισματοκοπείο του Λυσιμάχου στη Μικρά Ασία.
Οι πρώτες απεικονίσεις της μορφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου παρουσιάζονται μετά τον θάνατό του, σε νομίσματα των διαδόχων του, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το πορτρέτο του στα νομίσματα του Λυσιμάχου: αναμφίβολα, ένα από τα πιο εντυπωσιακά και δημοφιλή πορτρέτα του Μακεδόνα βασιλιά, με το οποίο εγκαινιάζεται η προσωπογραφία στα νομίσματα.
Αντίθετα με άλλους διαδόχους, ο Λυσίμαχος απέφυγε να βάλει το πορτρέτο του στα νομίσματά του, διατηρώντας ωστόσο το όνομα και τον τίτλο του στον οπισθότυπο. Το γεγονός, βέβαια, ότι επιλέγει μια ιδιαίτερα δυναμική και συμβολική εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου δεν είναι τυχαίο: πρόκειται για μία απεικόνιση με καθαρά προπαγανδιστικό /ιδεολογικό χαρακτήρα, η οποία προβάλλει το δικαίωμα του Λυσιμάχου στην κληρονομιά του μεγάλου ηγεμόνα, εμφανίζοντάς τον ουσιαστικά ως νόμιμο συνεχιστή του έργου του.
Το νόμισμα εκτίθεται στην περιοδική έκθεση «Νέα αποκτήματα / Νέες προσεγγίσεις»
