Φεβρουάριος 2021

EΡΩΤΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧH η δημοφιλέστερη ιστορία αγάπης όλων των εποχών

Έρωτας και ψυχή (ΜΘ 30148). © ΥΠΠΟΑ - ΑΜΘ

Πήλινο σύμπλεγμα του Έρωτα και της Ψυχής (αρ. ευρετ. ΜΘ 30148), άγνωστης προέλευσης. Χρονολογείται στον ύστερο 1ο-2ο αι. μ.Χ.

Το ζευγάρι παριστάνεται εδώ μετωπικά και σε απλό εναγκαλισμό, σε αντίθεση με τα περισσότερα γνωστά παραδείγματα που το δείχνουν να αγκαλιάζεται σφιχτά και να φιλιέται. Στο συγκεκριμένο σύμπλεγμα, οι δύο μορφές αποδίδονται με τα σώματά τους ενωμένα και τα κεφάλια τους σκυμμένα προς τα εμπρός, να κοιτούν χαμηλά. Το τριγωνικό ανοιχτό φτερό στον δεξί ώμο της ανδρικής νεανικής μορφής την ταυτίζει με τον Έρωτα, ο οποίος απεικονίζεται γυμνός από τη μέση και κάτω, με ένα ιμάτιο ριγμένο χαλαρά στους ώμους και με το δεξί χέρι του να στηρίζεται σε ανεστραμμένο πυρσό. Η Ψυχή στέκεται δίπλα ακριβώς στον αγαπημένο της, ημίγυμνη, με το αριστερό χέρι της να συγκρατεί την άκρη του ιματίου της και με το δεξί να αγκαλιάζει τον Έρωτα. Το σύμπλεγμα των δύο εραστών πατά σε ορθογώνια(;) βάση, η οποία κοσμείται με μία αποσπασματικά σωζόμενη, μάλλον γυναικεία, ανακεκλιμένη μορφή, που με το αριστερό χέρι της στηρίζει το πηγούνι της.

Ο Έρωτας και η Ψυχή αποτελούν ένα από τα πλέον διαδεδομένα ζεύγη μορφών στην κοροπλαστική των αρχαίων χρόνων. Οι μορφές αυτές όταν προέρχονται από τάφους θεωρείται ότι συμβολίζουν τη μεταθανάτια ευδαιμονία. Παράλληλα ωστόσο με τις χθόνιες ιδιότητες που τους αποδίδονται, αφηγούνται και τη δική τους ερωτική ιστορία.

Το πήλινο σύμπλεγμα παραπέμπει στον ιδιαίτερα αγαπητό -διαχρονικά και διατοπικά- αρχαίο ελληνικό μύθο του Έρωτα και της Ψυχής, ο οποίος αποτελεί ένα από τα πιο δημοφιλή θέματα στην τέχνη από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

Η ιστορία του ζευγαριού καταγράφεται για πρώτη φορά από τον Απουλήιο στο δεύτερο μισό του 2ου αι. μ.Χ. (Μεταμορφώσεις, 4, 28-6, 24). Σύμφωνα με τον μύθο, η Ψυχή ήταν μια πανέμορφη βασιλοπούλα, τόσο όμορφη που οι θνητοί την παρέβαλαν με τη θεά της ομορφιάς, την Αφροδίτη. Έτσι, λοιπόν, καλείται ο Έρωτας να τιμωρήσει την Ψυχή, καθώς η ομορφιά της είχε αρχίσει να επισκιάζει εκείνη της μητέρας του. Ο θεός, όμως, υποκύπτει στην καλλονή της Ψυχής και την ερωτεύεται. Η ένωσή τους πραγματοποιείται ύστερα από πολλές περιπέτειες και δοκιμασίες της Ψυχής. Καρπός του έρωτα και της αγάπης τους, η Ηδονή.