Μάρτιος 2021

Πήλινη θεατρική μάσκα με τη μορφή Παπποσιληνού

Πήλινη θεατρική μάσκα με τη μορφή Παπποσιληνού (1ος - 2ος αι. μ.Χ.). © ΥΠΠΟΑ-ΑΜΘ

Η πήλινη θεατρική μάσκα (προσωπείο) απεικονίζει τον Παπποσιληνό, παιδαγωγό του θεού Διονύσου, με τη μορφή ενός ώριμου άντρα, στεφανωμένου με κισσό.

Έχει μάτια μεγάλα, διάτρητα στο εσωτερικό τους, μακριά μύτη και πλούσια γενειάδα. Τα σμιχτά φρύδια και το κλειστό στόμα, με ανασηκωμένο το άνω χείλος, προσδίδουν στη μορφή μια αυστηρή έκφραση. Οι Παπποσιληνοί είναι οι γεροντότεροι Σιληνοί και μαζί με τους Σάτυρους ανήκουν στον κύκλο του θεού Διονύσου. Απεικονίζονται με ανθρώπινη μορφή, πόδια και ουρά αλόγου, τονισμένο φαλλό και συχνά δύσμορφα χαρακτηριστικά προσώπου. Συνδέονται με την ανδρική γονιμότητα και συχνά έχουν τον ρόλο παιδαγωγού.

Η συγκεκριμένη μάσκα ανήκει στην κατηγορία των επίπεδων θεατρικών προσωπείων και έχει διατάσεις 19 εκ. (ύψος) x 22 εκ. (πλάτος). Οι μικρές τρύπες στο πάνω μέρος του κεφαλιού και στα αυτιά χρησίμευαν για την ανάρτησή της.

Τα θεατρικά προσωπεία είναι συχνό ανασκαφικό εύρημα σε οικίες, ιερά, δημόσια κτίρια και τάφους. Με την παρουσία τους δηλώνουν την αγάπη του κόσμου για το θέατρο. Πάνω τους αποτυπώνονται τα χαρακτηριστικά του προσώπου με μεγάλη δόση υπερβολής, έτσι ώστε να εκφράσουν έντονο συναίσθημα ή να προκαλέσουν το γέλιο καθώς μεταφέρουν επί σκηνής τους διαφορετικούς χαρακτήρες, γυναικείους και αντρικούς, αναγνωρίσιμους μέσω των προσωπείων. Εκτός από τη χρήση τους σε θεατρικά δρώμενα, τα φορούσαν κατά τη διάρκεια θρησκευτικών τελετών ή τα τοποθετούσαν σαν κτερίσματα σε ταφές, θέλοντας να τονίσουν τη σχέση του νεκρού με το θέατρο.

Η μάσκα (αρ. ευρετ. ΜΘ 4302) παραδόθηκε το 1963 στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, είναι άγνωστης προέλευσης και χρονολογείται στον 1ο-2ο αι. μ.Χ.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικές με τα αρχαία προσωπεία και τη μεταμφίεση, αλλά και οδηγίες για την κατασκευή μιας σύγχρονης αποκριάτικης μάσκας, μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του ΑΜΘ: https://www.amth.gr/news/kataskeyazo-ti-diki-moy-maska-kai-metamfiezomai