Η περιοδική έκθεση «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΣΤΑ ΜΕΤΟΠΙΣΘΕΝ. Στη Θεσσαλονίκη των ταραγμένων χρόνων (1912-1922)» πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του εορτασμού της εκατονταετηρίδας από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και εντάχθηκε στις δράσεις του ΑΜΘ στο πλαίσιο του θεσμού του ΥΠΠΟΤ «Θεσσαλονίκη, Σταυροδρόμι πολιτισμών».
Στόχος της έκθεσης ήταν να σκιαγραφήσει τα κυριότερα χαρακτηριστικά της αρχαιολογικής έρευνας αυτή την περίοδο, που σηματοδοτήθηκε από την έναρξη της κρατικής μέριμνας για τη διάσωση και ανάδειξη των αρχαιοτήτων σε όλες τις περιοχές της Βόρειας Ελλάδας και τον αγώνα ελάχιστων Ελλήνων αρχαιολόγων μέσα σε κλίμα πολεμικών συγκρούσεων, με την παρουσία ξένων δυνάμεων.
Επιλεγμένα αντικείμενα όπως επιτύμβιες στήλες, αγγεία, κοσμήματα, ειδώλια, αγάλματα αλλά και πίνακες ζωγραφικής, επιστολικά δελτάρια, αναμνηστικά και προσωπικά αντικείμενα στρατιωτών του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου αποτέλεσαν τα μέσα με τα οποία ανασυστάθηκε αυτή η εποχή της «ηρωικής» αρχαιολογίας. Για την υλοποίηση της έκθεσης το ΑΜΘ συνεργάστηκε με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, το Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης, την Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, τη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή, τη Γαλλική Σχολή Αθηνών, το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, τα αρχεία Χάρη Γιακουμή Έditions Kallimages, Δημήτρη Μαυρίδη, Alexandre Farnoux, το Imperial War Museum του Λονδίνου και το Γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού, τη Συλλογή Βασιλείου Νικόλτσιου. Παράλληλα,προβάλλονταν επιλεγμένα αποσπάσματα από το ντοκιμαντέρ «Το Πανόραμα του Αιώνα» (σκηνοθεσία Φώτος Λαμπρινός – Λέων Λοίσιος, παραγωγή ΕΡΤ).
Η έκθεση συνοδεύτηκε από την έκδοση δίγλωσσου καταλόγου (ελληνικά, αγγλικά), ενώ παράλληλα πραγματοποιήθηκε διεθνές συνέδριο με τίτλο: «Εκατό χρόνια έρευνας στην προϊστορική Μακεδονία, 1912-2012», 22-24 Νοεμβρίου 2012.
