(Ξανα)γράφοντας τη «βιογραφία» ενός τυχαία εντοπισμένου ευρήματος: ένας αινιγματικός πέλεκυς στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
Στο πλαίσιο του εκθεσιακού θεσμού με τίτλο «Νέα αποκτήματα / Νέες προσεγγίσεις», μία περίοπτη προθήκη στον χώρο υποδοχής του μουσείου καλωσορίζει τους επισκέπτες, συστήνοντάς τους μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες, νέες και παλιές, αρχαιότητές του.
Αντικείμενα που είτε αποκτήθηκαν πρόσφατα και για πρώτη φορά παρουσιάζονται στο επιστημονικό και ευρύ κοινό, είτε ανασύρθηκαν από τα ράφια των αποθηκών για να εκτεθούν υπό το πρίσμα μιας νέας προσέγγισης, μετά από μία διαδικασία αποκατάστασης, μία νέα ερμηνεία ή μετά από νέα επιστημονικά δεδομένα.
Το 2000, ένας φιλάρχαιος συμπολίτης μας, ο κ. Σταμάτης Τσάκος, παρέδωσε στο Μουσείο έναν πέλεκυ από πρασινωπό λίθο με οπή για τη στερέωση λαβής. Τον είχε εντοπίσει τυχαία σε ένα χωράφι, λίγα μόλις μέτρα μακριά από τον προϊστορικό οικισμό της Τούμπας Νέας Ραιδεστού.
Ο πέλεκυς, άριστα διατηρημένος και επιμελώς κατασκευασμένος, έχει ένα ραδινό και καμπύλο σχήμα, εξαιρετικά σπάνιο ‒αν όχι μοναδικό‒ για τα ελληνικά αρχαιολογικά δεδομένα. Αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, σε συνδυασμό με το ότι είναι ένα τυχαίο επιφανειακό εύρημα και όχι προϊόν ανασκαφής, τον περιβάλλουν με έναν αέρα μυστηρίου: σαν να ΄ναι πολύ καλός για να ΄ναι αληθινός…
Σχεδόν 25 χρόνια μετά, ξεκίνησε μια διεπιστημονική έρευνα για να ανασύρουμε το πέπλο αβεβαιότητας που καλύπτει τη χρονολόγηση, την πρoέλευση και τη γνησιότητα του πέλεκυ. Στόχος μας, να ανασυνθέσουμε την «πολιτισμική βιογραφία» του, παρακολουθώντας το ταξίδι του από τη στιγμή της δημιουργίας του έως την τυχαία ανακάλυψή του τον 20ό αιώνα.
Από τι είδους λίθο είναι φτιαγμένος; Πώς κατασκευάστηκε; Πότε χρονολογείται; Ποια θα μπορούσε να ήταν η χρήση του; Και πώς σχετίζεται με τον προϊστορικό οικισμό της Τούμπας Νέας Ραιδεστού;
Μέσα από επιστημονικές αναλύσεις και αρχαιολογική έρευνα, αναζητούμε απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, φωτίζοντας το παρελθόν ενός ευρήματος που συνεχίζει να μας προ(σ)καλεί να ξαναγράψουμε την ιστορία του.
