Στη νέα δράση ΧΡΩΜΑΤΙΖΩ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ [1] ‘συμμετέχουν’ πολλά από τα προϊστορικά αντικείμενα που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

Θα ήθελες να μάθεις περισσότερα για αυτά, αλλά και για τη ζωή των πρώτων κατοίκων της Μακεδονίας;

Οι προϊστορικοί κάτοικοι της Μακεδονίας αγωνίζονται καθημερινά για να επιβιώσουν. Στην αρχή δεν έχουν μόνιμη κατοικία, μένουν εποχιακά σε υπαίθριες θέσεις, σε σπήλαια και βραχοσκεπές και μετακινούνται συχνά ακολουθώντας το θήραμά τους. Κυνηγούν, ψαρεύουν, συλλέγουν καρπούς. Χρησιμοποιούν τη φωτιά, γνωρίζουν τα υλικά του περιβάλλοντος και κατασκευάζουν τα πρώτα εργαλεία τους: αρχικά πελεκημένες κροκάλες και πελέκια, και αργότερα λεπίδες και εργαλεία από κόκαλα και κέρατα ζώων.

Σταδιακά αποκτούν περισσότερες δεξιότητες, αρχίζουν να εκμεταλλεύονται τη γη και αναπτύσσουν τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Υποχρεώνονται, έτσι, να μείνουν στον ίδιο τόπο για να φροντίζουν τις καλλιέργειές τους, αποκτούν μόνιμη κατοικία και δημιουργούν τους πρώτους οικισμούς. Οι κάτοικοι της προϊστορικής Μακεδονίας καλλιεργούν σιτάρι και κριθάρι, φακή, μπιζέλια, κουκιά, κεχρί, τρέφονται με το κρέας και το γάλα των εξημερωμένων ζώων.

Τα σκεύη που χρησιμοποιούν καθημερινά στο νοικοκυριό, τα κουζινικά τους δηλαδή, είναι φτιαγμένα κυρίως από πηλό, αρχικά με το χέρι και αργότερα στον τροχό. Έχουν τσουκάλια και χύτρες, όπου μαγειρεύουν κρέας με δημητριακά, όσπρια, λαχανικά και ψάρια, χρησιμοποιώντας φυτικά έλαια, ζωικά λίπη και μέλι. Σερβίρουν το φαγητό σε ανοιχτά και βαθιά αγγεία (φιάλες) και το τρώνε με τα χέρια ή με κουτάλια. Το νερό και το κρασί το πίνουν σε ποτήρια (κύπελλα και κανθάρους), ενώ τα μωρά πίνουν το γάλα τους σε πήλινα μπιμπερό (θήλαστρα)! Αποθηκεύουν το λάδι, το κρασί, τα όσπρια, τα σιτηρά και τα παστά σε μεγαλύτερα πήλινα σκεύη (αμφορείς και πιθάρια) για να τα χρησιμοποιούν όλο τον χρόνο. Σε μικρότερα αγγεία φυλάσσουν πολύτιμα έλαια και αρώματα. Τα μαγειρικά και αποθηκευτικά αγγεία τους είναι συνήθως χωρίς διακόσμηση, ενώ αυτά που χρησιμοποιούν σε ξεχωριστές περιστάσεις τα διακοσμούν με χρώματα, κουκκίδες και χαράξεις!

Βέβαια, οι προϊστορικοί άνθρωποι δεν κατασκευάζουν μόνο αντικείμενα πρώτης ανάγκης. Πλάθουν επίσης ειδώλια, κυρίως από πηλό, που απεικονίζουν ανθρώπους και ζώα σε μικρό μέγεθος. Για να δηλώσουν τα ρούχα, τα κοσμήματα και τα χτενίσματα ή για να τονίσουν τα διάφορα μέρη του σώματος, πλάθουν λεπτομέρειες, χαράζουν γραμμές και κουκίδες χρησιμοποιώντας κλαδάκια ή άλλα εργαλεία, ή μπήγουν τα νύχια τους στον πηλό, όσο αυτός είναι ακόμα νωπός!

Επίσης, φτιάχνουν κοσμήματα, όπως κολιέ (περιδέραια), χάντρες, μενταγιόν (περίαπτα), βραχιόλια, δαχτυλίδια, σκουλαρίκια, καρφίτσες κ.ά. Τα υλικά τους μπορεί να είναι ταπεινά ή πολύτιμα: πηλός, κόκκαλα, όστρεα, πέτρες, αλλά και χαλκός και χρυσός! Πολλά από τα αυτά δεν τα χρησιμοποιούν μόνο για τον καλλωπισμό τους αλλά και συμβολικά: για να προβάλουν το φύλο ή την ηλικία τους, για να δηλώσουν την κοινωνική θέση τους ή τον ρόλο τους στην κοινότητα, και, μάλιστα, όχι μόνο στη ζωή αλλά και μετά θάνατον!

Σταδιακά ανακαλύπτουν και μαθαίνουν να επεξεργάζονται νέα υλικά που τους επιτρέπουν να κατασκευάζουν πιο ανθεκτικά εργαλεία, σκεύη αλλά και όπλα. Είναι ο χαλκός και ο σίδηρος: δύο μέταλλα που σηματοδοτούν μια μεγάλη τεχνολογική εξέλιξη και αποτελούν σταθμό στη ζωή του προϊστορικού ανθρώπου, κάνοντάς την πιο εύκολη και αλλάζοντάς την για πάντα!