Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΑΜΘ ΣΤΟ ITER VITIS: Η ΑΡΧΗ ΜΙΑΣ ΞΕΧΩΡΙΣΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Από τις 15 Ιουλίου 2023 το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης αποτελεί έναν από τους σταθμούς της Πολιτιστικής Διαδρομής του Συμβουλίου της Ευρώπης “Iter Vitis – Les Chemins de la vigne” (μονοπάτια της αμπέλου) – (https://www.coe.int/en/web/cultural-routes/the-iter-vitis-route) ως αποτέλεσμα συντονισμένων ενεργειών της Γενικής Διευθύντριας του Μουσείου Δρ Αναστασίας Γκαδόλου, της προέδρου της Διαδρομής κας Emanuela Panke και της Διεύθυνσης Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ένωσης του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία και αποτελεί το σημείο επαφής για το Πρόγραμμα Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Το Πρόγραμμα Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης (Cultural Routes of the Council of Europe Program, (https://www.coe.int/en/web/cultural-routes) ξεκίνησε το 1987 προσκαλώντας σε ένα ταξίδι στον χώρο και στον χρόνο με την προώθηση, διατήρηση, αξιοποίηση και μεταβίβαση στις επόμενες γενιές της κοινής ευρωπαϊκής υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Σκοπός του προγράμματος είναι να αναπτύξει τον διαπολιτισμικό διάλογο, τις ανταλλαγές προσώπων και ιδεών και να συμβάλει, γενικότερα, στην κατανόηση της ευρωπαϊκής ιστορίας και των πολλαπλών πολιτιστικών εκφάνσεών της. Ταυτόχρονα, προωθεί τον πολιτιστικό τουρισμό με αξιοσημείωτα οικονομικά αποτελέσματα. Ο πολιτισμός της οινοποιίας και των οινοκαλλιεργητικών τοποθεσιών αποτελούν σημαντικό κομμάτι της ευρωπαϊκής και μεσογειακής κουλτούρας. Σκοπός της διαδρομής “Iter Vitis – Les Chemins de la vigne” είναι η ανάδειξη, αξιοποίηση και προβολή των σχετικών σημείων ενδιαφέροντος. Το πρόγραμμα προωθεί τη χαρτογράφηση και διατήρηση των ιστορικών αμπελώνων και του πολιτισμού που συνδέεται με αυτά, την έρευνα, καταγραφή και την πραγματοποίηση περιβαλλοντικών δραστηριοτήτων για την προστασία της βιοποικιλότητας, καθώς και την ανάπτυξη βιώσιμων μορφών πολιτιστικού τουρισμού.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το μεγαλύτερο και σημαντικότερο Μουσείο της Βόρειας Ελλάδας, προτίθεται να αναπτύξει, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Διεθνών Σχέσεων και ΕΕ του Υπουργείου Πολιτισμού, ποικίλες δράσεις και συνέργειες, με στόχο την προβολή και διάδοση στην κοινωνία με επιστημονικό και δημιουργικό τρόπο των σκοπών της ευρωπαϊκής πολιτιστικής διαδρομής Iter Vitis. Στις συλλογές του περιλαμβάνονται σημαντικά ευρήματα από τη Μακεδονία, τα οποία αντικατοπτρίζουν τη σημασία της παραγωγής και κατανάλωσης του κρασιού αλλά και της διάδοσης της πολιτιστικής αξίας της οινοποσίας στο πλαίσιο των συμποσίων κατά την αρχαιότητα. Αρκεί να αναφέρουμε τον περίφημο Κρατήρα του Δερβενίου με κεντρικό θέμα της διακόσμησής του τον ιερό γάμο του θεού Διονύσου με την Αριάδνη, το ψηφιδωτό δάπεδο με διονυσιακή σκηνή από πολυτελή οικία της Θεσσαλονίκης, αττική σαρκοφάγο με παράσταση τρύγου, αγάλματα και βέβαια πλήθος συμποτικών σκευών και αγγείων σερβιρίσματος, αποθήκευσης και διακίνησης του οίνου. Το Συμπόσιο, ειδικότερα, ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του ελληνικού πολιτισμού διαδόθηκε από τους Έλληνες σε ολόκληρη τη Μεσόγειο από τα μέσα του 8ου αι. π.Χ. και αποτέλεσε μία θεμελιώδη κοινωνική πρακτική που αντικατόπτριζε τη συναναστροφή των μελών της οικογένειας και της κοινωνίας σε διαφορετικά στάδια της ζωής τους μέσα από την οποία διαμορφώνονταν οι ατομικές και οι συλλογικές ταυτότητες. Παράλληλα είχε ενσωματωθεί σε πλήθος θρησκευτικών και λατρευτικών πρακτικών του ελληνικού πολιτισμού.
ΣΥΜΠΟΡΕΥΣΗ ή αλλιώς, ΣΥΜΠΟΣΙΟ: δράσεις του μουσείου στο πλαίσιο της διαδρομής ITER VITIS
15 Ιουλίου 2023. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης συστήθηκε ως νέος σταθμός της διαδρομής Iter Vitis στις εκδηλώσεις του θεσμού «Κρητικός Διατροφικός Πολιτισμός: Γη, Τροφή Υγεία» που πραγματοποιήθηκε από τις 14 έως τις 16 Ιουλίου 2023 στην κοινότητα Μαργαρίτες του Δήμου Μυλοποτάμου (Κρήτη). Στο πλαίσιο αυτό και στη συνεδρία «Πολιτιστικές Διαδρομές της Ευρώπης: Ταυτότητα, Πολιτισμός, Ανάπτυξη», η Πρόεδρος της Πολιτιστικής Διαδρομής ITER VITIS κ. Emanuela Panke υπέγραψε το συμφωνητικό ένταξης του ΑΜΘ στη διαδρομή (15.7.2023). Eκ μέρους του ΑΜΘ η Δρ Στυλιάνα Γκαλινίκη, αρχαιολόγος, Προϊσταμένη του Τμήματος Συλλογών Λίθινων, Τοιχογραφιών & Ψηφιδωτών του ΑΜΘ, παρουσίασε στην ομιλία της ένα «Οινικό ταξίδι στην αρχαία Μακεδονία μέσα από τις Συλλογές του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκη».
15 Σεπτεμβρίου 2023. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και η Διεύθυνση Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ένωσης του Υπουργείου Πολιτισμού υποδέχτηκαν στο ΑΜΘ την Πρόεδρο της Πολιτιστικής Διαδρομής ITER VITIS κ. Emanuela Panke και παραχώρησαν συνέντευξη τύπου σχετικά με την ένταξη του μουσείου και την πρώτη δράση που πραγματοποίησε στο πλαίσιό της: τη διαμόρφωση μίας ψηφιακής διαδρομής Iter Vitis στην ψηφιακή εφαρμογή του το «Μουσείο Είναι Παντού» (Museum on the Go). Μέσα από αυτήν ο επισκέπτης του μουσείου μπορεί να ξεναγηθεί ψηφιακά σε επιλεγμένα εκθέματα που συνδέονται με την οινοποιία και οινοποσία στην αρχαία Μακεδονία. Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία της η Υπουργός Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη. (ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ)
10 Οκτωβρίου 2023. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης συμμετείχε, μετά από πρόσκληση, στη διεθνή συνάντηση του ECPGR Working Group Vitis Sylvestris Activity με θέμα «Increasing the efficiency of conservation of Vitis Sylvestris genetic resources in Europe” («Η αύξηση της αποτελεσματικότητας της διατήρησης των γενετικών πόρων του Vitis Sylvestris στην Ευρώπη”), την οποία διοργάνωσε ο Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός ΔΗΜΗΤΡΑ και φιλοξενήθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καβάλας (Καβάλα, 10-11 Οκτωβρίου 2023). Στη συγκεκριμένη επιστημονική συνάντηση συμμετείχε εκ μέρους του ΑΜΘ η Δρ Ευαγγελία Τσαγκαράκη, αρχαιολόγος, Προϊσταμένη του Τμήματος Συλλογών Κεραμικής, Μεταλλοτεχνίας & Μικροτεχνίας, με εισήγηση που είχε τίτλο «On the Iter Vitis 'Cultural Route of the Council of Europe': Next stop, Archaeological Museum of Thessaloniki». Στόχος ήταν η ενημέρωση των συνέδρων για την ένταξη του ΑΜΘ στην Πολιτιστική Διαδρομή του Συμβουλίου της Ευρώπης ITER VITIS και για τον σχεδιασμό της πρώτης δράσης προώθησης των σκοπών της διαδρομής.
27 Οκτωβρίου 2023. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης συμμετείχε στην Ευρωπαϊκή Ημέρα Οίνου που έλαβε χώρα στις στην Τουλούζη της Γαλλίας με σκοπό τον εορτασμό της πλούσιας ιστορικής και πολιτιστικής σημασίας του κρασιού ως «την ψυχή της Ευρώπης». Στη διάρκειά της, η Γενική Διευθύντρια του ΑΜΘ, Δρ Αναστασία Γκαδόλου πραγματοποίησε διάλεξη σχετικά με την αξία της αμπέλου καθώς και της οινοποσίας ως σημαντικής «Πολιτιστικής Κοινής (Cultural Koine)» κατά την αρχαιότητα στη Μεσόγειο. (ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ)
28 Οκτωβρίου 2023. Η Δρ Γκαδόλου συμμετείχε ενεργά στη Γενική Συνέλευση των μελών του ITER VITIS, που πραγματοποιήθηκε στο Fronton, συνεισφέροντας σε συζητήσεις που στοχεύουν στην προώθηση της αποστολής αυτής της πολιτιστικής διαδρομής. Κατά τη διάρκεια της συνέλευσης, εξασφαλίστηκε η συνεργασία του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης με το «Musée Gallo-Romain de Saint-Romain en Gal» (Εκπροσωπήθηκε από τον αρχαιολόγο Dr Christophe Caillaud) και το Πανεπιστήμιο Saint Joseph του Λιβάνου (Εκπροσωπήθηκε από την καθηγήτρια Yolla Ghorra Chamoun). Τα τρία μέλη του ITER VITIS θα συνεργαστούν για τη διοργάνωση ενός παγκόσμιου συμποσίου για την αρχαιολογία της αμπέλου και της οινικής κουλτούρας, την οινοποίηση, την κυκλοφορία και την κατανάλωση κρασιού. Το συμπόσιο θα πραγματοποιηθεί στο Μουσείο Θεσσαλονίκης το Φθινόπωρο του 2024.
7 & 24 Απριλίου, 12 Μαΐου 2024. Με αφορμή και την ένταξη του μουσείου στην Πολιτιστική Διαδρομή του Συμβουλίου της Ευρώπης Iter Vitis, το ΑΜΘ παρουσίασε τα κατορθώματα του Διονύσου, αρχαίου θεού της αναγέννησης της φύσης και του κρασιού, μέσα από τη δράση «Αρχαίοι Μύθοι την Κυριακή». Πρόκειται για παραστάσεις αφήγησης από την αφηγήτρια Ροδάνθη Δημητρέση (ιδρύτρια της Action Art / Εικαστική Δράση) και απευθύνονται σε οικογένειες με παιδιά ηλικίας 8-12 χρονών. Στο ταξίδι αυτό στη μυθολογία οι επισκέπτες ακολουθούν τον Διόνυσο στις περιπέτειές του μέσα από εκθέματα του μουσείου. Η δράση θα επαναληφθεί στις 12 Μαΐου. (ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ)
28-30 Ιουνίου 2024. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης συμμετείχε στην «1η ετήσια συνάντηση των μελών της Πολιτιστικής Διαδρομής ITER VITIS του Συμβουλίου της Ευρώπης στην Ελλάδα», η οποία πραγματοποιήθηκε στην Καστοριά με τις συντονισμένες συνέργειες του Δήμου Καστοριάς, της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καστοριάς και της Διεύθυνση Διεθνών Σχέσεων & Ευρωπαϊκής Ένωσης του Υπουργείου Πολιτισμού, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.
Κατά τις εργασίες της συνάντησης, η οποία έλαβε χώρα στο Αρχοντικό Τσιατσιαπά και χαιρετίστηκαν από εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης και του Υπουργείου Πολιτισμού, η πρόεδρος του ITER VITIS κ. Emanuela Panke έκανε λόγο στην ομιλία της για τους στόχους, τις κατακτήσεις και τις μελλοντικές προσδοκίες στο πλαίσιο της πολιτιστικής αυτής διαδρομής στην Ελλάδα, ενώ εκπρόσωποι των φορέων-μελών παρουσίασαν τις δράσεις που έχουν έως τώρα υλοποιήσει, αντάλλαξαν απόψεις και προβληματισμούς για μελλοντικά σχέδια.
Η ένταξη του ΑΜΘ στη διαδρομή ITER VITIS ήταν το θέμα της ομιλίας της Γενικής Διευθύντριας του μουσείου Δρ Αναστασίας Γκαδόλου (“The Inclusion οf the AMTh in the ITER VITIS Cultural Route of the Council Of Europe: The Beginning of Another Unique Journey”), ενώ η Δρ Στυλιάνα Γκαλινίκη, προϊσταμένη του Τμήματος Συλλογών Λίθινων, Τοιχογραφιών και Ψηφιδωτών του μουσείου έδωσε ομιλία με τίτλο «Ο Διόνυσος στη Θεσσαλονίκη: όψεις της λατρείας του στην αρχαία πόλη μέσα από τα εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης».
Κατά τη συζήτηση-στρογγυλή τράπεζα που ακολούθησε με θέμα τις μελλοντικές δράσεις, αναγνωρίστηκε από όλα τα μέλη η σημασία των συναντήσεων και της σύμπραξης των φορέων στον κοινό σκοπό, δηλαδή την ανάδειξη της πολιτιστικής σημασίας του οίνου, η οποία έχει τη δύναμη να συσπειρώνει και να συγκροτεί κοινότητες.
25-27 Σεπτεμβρίου, 2024. Το Σεπτέμβριο του 2024 η Γενική Δ/ντρια του ΑΜΘ, Δρ Αναστασία Γκαδόλου παρακολούθησε τις εργασίες του 13ου ετήσιου Συμβουλευτικού Φόρουμ των πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης που πραγματοποιήθηκε στο Βίζεγκραντ και τη Βουδαπέστη στην Ουγγαρία.
To Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης συμμετέχει θεσμικά στις ως άνω εργασίες σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ένωσης του Υπουργείου Πολιτισμού η οποία αποτελεί το σημείο επαφής των ελληνικών μελών των Πολιτιστικών Διαδρομών και του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Στόχος του Φόρουμ για το 2024 ήταν να εξερευνήσει πως η πολιτιστική κληρονομιά μπορεί να αποτελέσει έναν οδηγό για την ευαισθητοποίηση των νέων, την καινοτομία, αλλά και τη μετάδοση των παραδοσιακών πρακτικών στις νεότερες γενιές.
Με άξονα τα παραπάνω σημεία, το Φόρουμ επιδιώκει και αναζητά να δώσει έμφαση στον σημαντικό ρόλο που καλούνται να διαδραματίσουν οι νέοι και οι οικογένειες στη διατήρηση και αναζωογόνηση της πλούσιας ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς – υλικής και άυλης. Παράλληλα θωρείται πολύ σημαντικό να διερευνηθούν οι τρόποι με τους οποίους η πολιτιστική μας κληρονομιά θα επωφεληθεί από τις καινοτόμες και φρέσκιες ιδέες των νέων.
Επιδιώκοντας την εναρμόνιση των δράσεων του με τις αρχές του Συμβουλίου της Ευρώπης το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης σχεδιάζει την πραγματοποίηση ενός εργαστηρίου αφιερωμένο σε αυτό ακριβώς το θέμα σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς φορείς της Θεσσαλονίκης την άνοιξη του 2025.
Νέοι από 12-18 χρονών θα προσκληθούν προκειμένου να ενημερωθούν για τις πολιτιστικές διαδρομές του Συμβουλίου της Ευρώπης, και να σχεδιάσουμε μαζί τις μελλοντικές δράσεις για την προβολή και διάδοση της Πολιτιστικής Διαδρομής, ITER VITIS. Les Chemins de la vigne, σημαντικός σταθμός της οποίας είναι το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης.
ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ: ΜΕΙΝΕΤΕ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΕΝΟΙ!
Ακολουθείστε το «μονοπάτι της αμπέλου» (ITER VITIS) μέσα από το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
