Σε μικρή απόσταση από τον μακεδονικό τάφο της Νέας Ποτίδαιας στη Χαλκιδική, το καλοκαίρι του 1996 αποκαλύφθηκε συστάδα τεσσάρων κιβωτιόσχημων τάφων (Α-Δ). Το πήλινο ειδώλιο με σύμπλεγμα δύο γυναικείων μορφών στο παιχνίδι του εφεδρισμού (ΜΘ 12359) αποτελούσε κτέρισμα της γυναικείας ταφής Δ και χρονολογείται στα τέλη του 4ου αι. π.Χ.
Όρθια γυναικεία μορφή σε κίνηση προς τα αριστερά μεταφέρει στην πλάτη της γυναικεία, επίσης, μορφή. Η όρθια γυναικεία μορφή, ντυμένη με ποδήρη χιτώνα με έντονες πτυχώσεις και κοντό ιμάτιο πιασμένο στον αριστερό της ώμο, αγκαλιάζει με το δεξί της χέρι τον λυγισμένο αριστερό μηρό της άλλης γυναίκας, ενώ και με τη βοήθεια του λυγισμένου αριστερού χεριού τη συγκρατεί πίσω από την πλάτη. Στον λαιμό φορά περιδέραιο που αποδίδεται με κουκίδες χρώματος κίτρινου, ενώ τα αυτιά στολίζουν σκουλαρίκια σε μορφή ρόδακα που αποδίδονται γραπτά, με κίτρινο επίσης χρώμα.
Η δεύτερη μορφή του συμπλέγματος έχει αναρριχηθεί στην πλάτη της πρώτης, την οποία αγκαλιάζει από τον δεξιό ώμο με μια χαλαρή κίνηση του αντίστοιχου χεριού της, ενώ με το αριστερό της χέρι ακουμπά στον αυχένα της. Φορά χιτώνα και μακρύ ιμάτιο.
Οι νεαρές γυναίκες έχουν πεπονοειδή κόμμωση (Melonefrisur).
Η μεγαλύτερη επιφάνεια του συμπλέγματος καλύπτεται από λευκό επίχρισμα, ρόδινο απαλό χρώμα διατηρείται κατά τόπους στα ενδύματα ενώ καφεκόκκινο χρώμα χρησιμοποιείται στην κόμμωση. Με έντονο κόκκινο χρώμα είναι βαμμένα τα χείλη των μορφών. Το ειδώλιο είναι κανονικά διαμορφωμένο μόνο στην πρόσθια όψη και υποτυπωδώς στην πίσω, ενώ στην πλάτη της φερόμενης μορφής διακρίνονται δύο οπές ανάρτησης.
Το σύμπλεγμα αναπαριστά σκηνή από το γνωστό παιχνίδι του εφεδρισμού. Ο εφεδρισμός, δεν ήταν κάποιο συγκεκριμένο παιχνίδι αλλά ένα παιχνίδι-ποινή, που επιβαλλόταν στον ηττημένο του παιχνιδιού «ιππάς» ή «οστρακίνδα».
Οι παίκτες, χωρισμένοι σε ζευγάρια, τοποθετούσαν στο κέντρο ενός κύκλου μία πέτρα, «δίορον», και προσπαθούσαν από μια συμφωνημένη απόσταση, να την ανατρέψουν με ένα σφαιρικό αντικείμενο ή με μια άλλη πέτρα. Ο παίχτης που κατόρθωνε να πετύχει τον «δίορο» αναδεικνυόταν νικητής. Ο ηττημένος ήταν υποχρεωμένος να μεταφέρει στην πλάτη του τον νικητή έως το σημείο όπου βρισκόταν η πέτρα. Κατά τη διάρκεια της μεταφοράς ο νικητής κάλυπτε με τις παλάμες του τα μάτια του ηττημένου για να μη βλέπει.
Σημαντικές πληροφορίες για τον τρόπο που παιζόταν ο εφεδρισμός δίνονται από τον ρήτορα και λεξικογράφο του 2ου αι. μ.Χ. Πολυδεύκη στο έργο του «Ονομαστικόν» (βιβλίο 10, κεφάλαιο 7).
Χρονολόγηση: τέλη 4ου αι. π.Χ.
Διαστάσεις: ύψος 25 εκ., πλάτος 12 εκ.
Μπορείτε να δείτε το έκθεμα στην μόνιμη έκθεση «Η Μακεδονία από τον 7ο αι. π.Χ. ως την ύστερη αρχαιότητα», προθήκη 21
