Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο των Φίλων του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, συνεχίζει μετά από τρία χρόνια απουσίας τον αγαπημένο για το κοινό κύκλο των επιστημονικών διαλέξεων: «Τετάρτες στο Μουσείο – Αρχαιολογικές Διαλέξεις».
Η συγκεκριμένη δράση αποσκοπεί στη γνωριμία του κοινού της Θεσσαλονίκης με σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας, νέες ανασκαφικές και διεπιστημονικές έρευνες και τα πορίσματά τους.
Διάλεξη της Κωνσταντίνας Ακτύπη, αρχαιολόγου στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Αχαΐας, με τίτλο «Μια αρχαία πόλη στα πόδια μας: τα ψηφιδωτά δάπεδα της ρωμαϊκής Πάτρας διηγούνται τις ιστορίες των ανθρώπων της».
Στο χρονικό διάστημα από το 1960 έως το 2012 οι σωστικές ανασκαφικές έρευνες της ΣΤ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στο κέντρο της Πάτρας έφεραν στο φως περισσότερα από 200 περίτεχνα ψηφιδωτά δάπεδα της ρωμαϊκής περιόδου, που κοσμούσαν τα δωμάτια και τους χώρους των δημόσιων κτηρίων και των ιδιωτικών οικιών. Από το 2019 και εξής, η προσπάθεια για τη συστηματική καταγραφή και τη μελέτη των ψηφιδωτών δαπέδων έχει εμπλουτίσει τις γνώσεις μας για τα εργαστήρια των ψηφοθετών που δραστηριοποιούνταν στην πόλη. Επιπλέον, η ανάλυση της χωροθέτησης των δημόσιων και ιδιωτικών κτηρίων με ψηφιδωτά δάπεδα, σε συνδυασμό με το διακοσμητικό θεματολόγιο και με τη μελέτη των κινητών ευρημάτων, μας δίνει σημαντικές πληροφορίες σχετικές με τη λειτουργία τους. Η παρουσίασή μας βασίζεται σε μια νέα χαρτογράφηση της ρωμαϊκής Πάτρας. Τα ψηφιδωτά δάπεδα θα οδηγήσουν τα βήματά μας σε μια περιήγηση στον χώρο και το χρόνο.
Πέρα, όμως, από τον καθαρά καλλιτεχνικό τους χαρακτήρα, ως έργα τέχνης, τα ψηφιδωτά δάπεδα μάς αφηγούνται ιστορίες ανθρώπων. Η προσωπικότητα του ιδιοκτήτη ή του παραγγελιοδότη είναι αυτή που εν τέλει “κρύβεται” πίσω από το διακοσμητικό θέμα του κάθε ψηφιδωτού. Είναι τυχαίο ότι στην Πάτρα έχουν βρεθεί τρεις (τουλάχιστον) πολυτελείς επαύλεις με την παράσταση της Μέδουσας, του κατ’ εξοχήν αποτροπαϊκού συμβόλου; Σίγουρα δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στους ναούς και στα κτήρια που βρίσκονταν στην περιοχή του λιμανιού, κοντά στο λυχνομαντείο και στο ναό του Σάραπη, επιλέγονταν κατά κύριο λόγο τα θαλάσσια θέματα. Εκεί, οι θεοί της Ανατολής “ταξίδευαν” τους προσκυνητές σε εξωτικά τοπία. Στο κέντρο της πόλης, ο μεγάλος αριθμός των ψηφιδωτών με παραστάσεις αθλητικών, θεατρικών και μουσικών αγώνων και μονομαχιών, όπως και τα δεκάδες σχετικά κινητά ευρήματα και οι επιγραφές, αντανακλούν ακριβώς τη στενή σχέση των κατοίκων της με τα δρώμενα στο Στάδιο και το γειτονικό Ωδείο. Ακόμη και σήμερα, ακούμε τη μουσική που παίζει ο κιθαρωδός στο ψηφιδωτό των αγώνων, και τους τραγωδούς που απαγγέλουν τα λόγια τους φορώντας μάσκες, περούκες, και κοθόρνους, και βλέπουμε τη φιλότιμη προσπάθεια που έκαναν οι ένοικοι της οικίας στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες να ντύσουν τη γυμνή καθρεπτιζόμενη Αφροδίτη.
Βαδίζοντας νοερά πάνω στα ψηφιδωτά δάπεδα της ρωμαϊκής Πάτρας, η αρχαία πόλη ζωντανεύει κάτω από τα πόδια μας. Οι εικόνες δένουν αρμονικά ξετυλίγοντας μπροστά μας ένα ταξίδι στους αιώνες.
