Η πήλινη προτομή γυναικείας μορφής του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης προέρχεται από οικία της Ολύνθου και χρονολογείται στον 5ο αι. π.Χ.
Είναι κατασκευασμένη με μήτρα σε δύο ξεχωριστά τμήματα, ένα για το πρόσωπο και τον λαιμό και ένα για τα μαλλιά, τα οποία έχουν συναρμοστεί. Η πίσω πλευρά είναι κοίλη, πιθανώς ήταν τοποθετημένη σε κάποιον τοίχο της ιδιωτικής οικίας, όπου βρέθηκε.
Αποδίδεται, κατενώπιον, γυναικεία μορφή ως το μέσο του στέρνου, σε μέγεθος λίγο μεγαλύτερο του φυσικού (40 εκ.). Στο ήρεμο πρόσωπο της μορφής με τα καλοσχηματισμένα βλέφαρα και τα τοξωτά φρύδια, με το μικρό στόμα και το έντονο πηγούνι, αποτυπώνεται ένα αμυδρό χαμόγελο. Τα μαλλιά σχηματίζοντας κυματοειδείς βοστρύχους, χωρίζονται στη μέση και μαζεύονται με κυκλικό κόσμημα επάνω από το μέτωπο. Τα αυστηρά χαρακτηριστικά του προσώπου, τα οποία θα ήταν αρχικά τονισμένα με βαφή, και τα κυματιστά μαλλιά, τοποθετούν την προτομή στον 5ο αιώνα π.Χ.
Οι προτομές, τμηματικές αναπαραστάσεις του γυναικείου κυρίως σώματος, μπορεί να έχουν μία μόνο όψη ή να είναι περίοπτες. Οι προτομές χωρίς πλάτη έχουν οπή στο πάνω μέρος του κεφαλιού για να κρεμαστούν. Οι περίοπτες, τοποθετούνταν συνήθως σε ράφια. Προτομές βρίσκουμε σε ιερά γυναικείων θεοτήτων ως αναθήματα, σε τάφους κυρίως νέων γυναικών, εφήβων και παιδιών ως κτερίσματα και σε οικίες, όπου είναι πιθανό να χρησιμοποιούνταν ως λατρευτικές εικόνες, ως φυλαχτά ή για διακόσμηση. Άλλοτε θεωρείται ότι εικονίζουν απλές θνητές, αναθέτριες ή προσωποποιήσεις νεκρών και άλλοτε ερμηνεύονται ως θεότητες.
Η προτομή της Ολύνθου εικονίζει πιθανότατα τη θεά Αφροδίτη ή τη Δήμητρα, ίσως ακόμη και την Περσεφόνη, καθώς βρίσκεται σε νεαρή ηλικία. Τον συγκεκριμένο τύπο προτομής δεν τον συναντούμε συχνά στη Μακεδονία. Παρόμοιοι τύποι έχουν βρεθεί στην Κυρηναϊκή, τη Σικελία και την Ιβηρική χερσόνησο. Η προτομή της Ολύνθου είναι προϊόν τοπικού εργαστηρίου και έχει δεχτεί ισχυρότατες επιρροές από τα εργαστήρια της Σικελίας, γεγονός που καταδεικνύει τις σχέσεις των δύο περιοχών.
Μπορείτε να δείτε την προτομή (ΜΘ 6677) στη μόνιμη έκθεση «Η Μακεδονία από τον 7ο αι. π.Χ. ως την ύστερη αρχαιότητα»
