Το ανάγλυφο βρέθηκε σε δεύτερη χρήση σε τάφο που ανασκάφτηκε το 1962 στο οικόπεδο της υπό ανέγερσης τότε Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Κατά την έγγραφή του στο ευρετήριο του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης έλαβε τον αριθμό ΜΘ 3056.
Εικονίζεται η κελτική θεά Επόνα, προστάτιδα των ιππέων, των αλόγων και των στάβλων, καθισμένη σε θρόνο ανάμεσα σε δύο ζεύγη αλόγων που στρέφονται προς αυτήν. Η θεά φορά χιτώνα ζωσμένο κάτω από το στήθος και ιμάτιο που ανασηκώνεται καλύπτοντας το πίσω μέρος του κεφαλιού. Στα μαλλιά φορά στεφάνι από δύο σειρές φύλλων, πιθανόν δάφνης.
Τα άλογα φαίνεται να πατούν σε βραχώδες έδαφος και αποδίδονται σε διαφορετικό επίπεδο: τα μπροστινά σε έξεργο ανάγλυφο και με έντονο διασκελισμό των ποδιών, ενώ τα πίσω στέκονται ένα επίπεδο ψηλότερα και αποδίδονται σε χαμηλό ανάγλυφο. Στο βάθος πάνω από τις ράχες των αλόγων εικονίζονται εγχάρακτα σχηματοποιημένα δέντρα, ίσως κυπαρίσσια. Τα διαφορετικά επίπεδα λάξευσης εντείνουν την αίσθηση του βάθους και, σε συνδυασμό με το πλατύ προεξέχον πλαίσιο που ορίζει τις τρεις πλευρές, δημιουργείται η εντύπωση ότι η παράσταση βρίσκεται σε κόγχη.
Η επεξεργασία των μορφών με τη χρήση τρυπανιού δημιουργεί έντονη φωτοσκίαση που αποτελεί χαρακτηριστικό της τέχνης την εποχή της Τετραρχίας, το σύστημα διακυβέρνησης της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας που καθιέρωσε ο Διοκλητιανός το 293 μ.Χ. χωρίζοντάς την σε ανατολικό και δυτικό τμήμα, που το καθένα είχε επικεφαλής έναν Αύγουστο και έναν Καίσαρα. Στη διάρκεια της Τετραρχίας έως το 324 μ.Χ., στο ανατολικό τμήμα Αύγουστος ήταν ο Διοκλητιανός και Καίσαρας ο Γαλέριος (έως το 305 και αργότερα και ο ίδιος χρίστηκε Αύγουστος), στο δυτικό αντίστοιχα ο Μαξιμιανός και ο Κωνστάντιος Α΄ ο Χλωρός. Ο Γαλέριος έθεσε ως πρωτεύουσα του ανατολικού τμήματος τη Θεσσαλονίκη, όπου και έχτισε το ανάκτορό του, το οποίο σώζεται αποσπασματικά στο κέντρο της σύγχρονης πόλης. Πιστεύεται ότι ο ίδιος εισήγαγε τη λατρεία της Επόνας στην πόλη, η οποία θεωρούνταν προστάτιδα του ρωμαϊκού ιππικού. Πιθανόν το ανάγλυφο, κατά την αρχική του χρήση, να ήταν τοποθετημένο σε κάποιο κτίσμα του ανακτορικού συγκροτήματος του Γαλερίου, ενδεχομένως στον Ιππόδρομο. Εξάλλου η ποιότητα του αναγλύφου και τα τεχνοτροπικά του χαρακτηριστικά είναι κοινά με άλλα γλυπτά που εντοπίστηκαν στο γαλεριανό ανακτορικό συγκρότημα, και θα πρέπει να δημιουργήθηκαν από ένα μεγάλο εργαστήριο υψηλής εξειδίκευσης που θα υπήρχε στην πόλη.
Το ανάγλυφο αποτελεί τη μοναδική έως σήμερα μαρτυρία για την παρουσία της κελτικής αυτής θεάς στη Μακεδονία και ευρύτερα στον ελλαδικό χώρο.
Θεσσαλονίκη, 300-325 μ.Χ.
Μπορείτε να δείτε το ανάγλυφο στη μόνιμη έκθεση του μουσείου «Θεσσαλονίκη, Μακεδονίας Μητρόπολις», καθώς και στις ψηφιακές εφαρμογές του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης «e-Skapani» και «Το Μουσείο Είναι Παντού».
