Οκτώβριος 2018

Xρυσό επιστόμιο από τη Σίνδο Θεσσαλονίκης

Χρυσό επιστόμιο από τη Σίνδο Θεσσαλονίκης. © ΑΜΘ-ΥΠΠΟΑ 2018-19

Το χρυσό επιστόμιο σε μορφή ρομβόσχημου ελάσματος διακοσμείται με εγχάρακτη παράσταση πλοίου, που ταξιδεύει στη θάλασσα.

Το μακρόστενο σκαρί του πλοίου χωρίζεται με κάθετες γραμμές σε διάχωρα τα οποία θα αντιστοιχούσαν σε ισάριθμους κωπηλάτες, όπως προκύπτει από την κατανομή των δεκαοκτώ κουπιών, που με τη μορφή παράλληλων λοξών γραμμών εκκινούν από το κάτω μέρος του πλοίου και εκτείνονται προς τα κάτω δεξιά. Γραμμικά αποδίδονται το κατάρτι στο μέσον με το φουσκωμένο πανί στα αριστερά και τα σκοινιά που το συγκρατούν στα δεξιά, καθώς και τα δύο πηδάλια με τα τριγωνικά άκρα στο πίσω μέρος του πλοίου.

Στα αριστερά, η απεικόνιση δύο κυκλικών οφθαλμών στη μία πλευρά του εμβόλου, με πιθανή την ύπαρξη άλλων δύο στην άλλη, ήταν πιθανόν αποτροπαϊκού χαρακτήρα για την απώθηση των κινδύνων της ναυσιπλοΐας, παραπέμποντας ίσως στις «τετραελίκωπες», πλοία με τέσσερεις οφθαλμούς, που αναφέρει ο Ησύχιος. Έμβολο και θωράκιο υπαινίσσονται τη μορφή κερασφόρου θαλάσσιου κήτους, ενώ το υπερυψωμένο άκρο της πρύμνης θυμίζει κεφάλι φιδιού. Η παράσταση ολοκληρώνεται με τέσσερα δελφίνια (άνω και κάτω του εμβόλου και αριστερά και δεξιά του ιστού).

Η παράσταση απηχεί πρωιμότερη ζωγραφική παράδοση. Δεν είναι βέβαιο αν σε αυτήν υποκρύπτονται συμβολισμοί σχετικοί με δοξασίες για τη μετάβαση στον άλλο κόσμο ή αν απλώς φανερώνεται η εξοικείωση των κατοίκων της περιοχής με τα πλοία και τον θαλάσσιο κόσμο.

Το έλασμα χρησιμοποιήθηκε για την κάλυψη του στόματος μίας νεκρής που είχε ταφεί γύρω στο 560 π.Χ. στο αρχαίο νεκροταφείο στη Σίνδο της Θεσσαλονίκης. Η συγκράτηση του ελάσματος στο στόμα θα γινόταν με νήμα, που διαπερνώντας τις οπές στα άκρα, θα έδενε πίσω από το κεφάλι της νεκρής. Το χρυσό επιστόμιο διακοσμείται με εγχάρακτη παράσταση πλοίου, πιθανόν τριακοντόρου, που ταξιδεύει στη θάλασσα.

Μπορείτε να δείτε το έκθεμα στη μόνιμη έκθεση «Η Μακεδονία από τον 7ο αι. π.Χ. ως την ύστερη αρχαιότητα» (προθήκη 26).