Φεβρουάριος 2019

Τμήματα ακρόλιθου αγάλματος Αθηνάς τύπου MEDICI

Το άγαλμα κατασκευάστηκε με την τεχνική των ακρόλιθων, δηλαδή είχε μαρμάρινα άκρα (κεφάλι, χέρια, πόδια) και ξύλινο πυρήνα.

Άλλα στοιχεία, όπως τα ενδύματα, ήταν συνήθως από ξύλο καλυμμένο με χρώμα ή μέταλλο ακόμη και από ύφασμα.

Το άγαλμα σώζεται αποσπασματικά. Διατηρείται η κεφαλή μαζί με τον λαιμό και το πάνω μέρος του στήθους (συν. ύψος: 69,5 εκ.), τμήμα του δεξιού χεριού (μήκος: 40 εκ.) και το δεξί πόδι (ύψος: 176 εκ.).

Αρχικά, τον 2ο αι. μ.Χ. όταν το άγαλμα κατασκευάστηκε, η μορφή εικόνιζε την Αθηνά τύπου Medici, αντιγράφοντας ένα κολοσσιαίο λατρευτικό άγαλμα του 5ου αι. π.Χ., ο καλλιτέχνης του οποίου ανήκε στον κύκλο του Φειδία. Αργότερα όμως, στα τέλη του 2ου ή στις αρχές του 3ου αι. μ.Χ., μεταρρυθμίστηκε σε πορτρέτο της αυτοκράτειρας Ιουλίας Δόμνας.

Στην κεφαλή το κράνος ήταν διακοσμημένο με ένα κεντρικό λοφίο πιθανόν σε μορφή σφίγγας (σώζεται μόνο η βάση) και δύο ένθετα πλάγια λοφία όπως υποδηλώνουν οι τόρμοι εκατέρωθεν. Στο πίσω μέρος, κάτω από το κράνος διακρίνονται τα ελαφρώς κυματιστά μαλλιά που καλύπτουν τον αυχένα. Στο μπροστινό μέρος του κράνους υπάρχουν έντεκα οπές για τη στερέωση διακοσμητικών στοιχείων πιθανόν στη μορφή ημίτομων μυθικών ζώων. Οι δύο τόρμοι στα πλάγια του κράνους και εμπρός από τα αυτιά χρησίμευαν πιθανόν για την υποδοχή των ανασηκωμένων παραγναθίδων. Οι οπές στους λοβούς των αυτιών δείχνουν ότι φορούσε σκουλαρίκια από μέταλλο. Οι μικρές οπές στο μέτωπο και τα μάγουλα έγιναν για την προσθήκη βοστρύχων μαλλιών με σκοπό τη μεταρρύθμισή του σε πορτρέτο της Ιουλίας Δόμνας με την χαρακτηριστική κόμμωση που κάλυπτε μέρος από τις παρειές του προσώπου.

Τα δάχτυλα του χεριού ήταν λυγισμένα για να συγκρατούν δόρυ. Το δεξί πόδι στην μπροστινή πλευρά εικονίζεται καλυμμένο με χιτώνα, ενώ η πίσω και η εσωτερική πλευρά φέρουν τόρμους ή σφηνοειδείς αύλακες για την εφαρμογή του σκέλους στον ξύλινο πυρήνα με τη χρήση ειδικών συνδέσμων.

Το άγαλμα βρέθηκε μαζί με άλλα γλυπτά, κυρίως πορτρέτα αυτοκρατόρων, σε πολυτελές συγκρότημα που ανασκάφηκε στα βόρεια της Αρχαίας Αγοράς της Θεσσαλονίκης και ανήκε πιθανότατα σε ιερό προορισμένο για την αυτοκρατορική λατρεία.

Μπορείτε να δείτε το άγαλμα στη μόνιμη έκθεση «Θεσσαλονίκη, Μακεδονίας Μητρόπολις».